کربن را میتوان یک عنصر استثنائی در جدول تناوبی دانست. شیمی گسترده ترکیبات کربنی تا به آن حد است که یکی از گرایشهای رشته شیمی با عنوان شیمی آلی بهطور کامل به بررسی ترکیبات این عنصر از جدول تناوبی میپردازد.
پیوند کوالانسی هر اتم کربن با انواع دیگر اتمها یا اتمهای کربن دیگر، ساختارهای نامحدود و بسیار متنوعی را ایجاد میکند. از جهت دیگر بسیاری از ترکیباتی که در طبیعت طی روشهای طبیعی سنتز، ساخته میشوند نیز از خانواده ترکیبات آلی (کربنی) هستند.
گستره وسیعی از ترکیبات شامل ترکیبات متنوع نفتی تا مواد دارویی و بسپارهای آلی زیرمجموعه ترکیبات کربن قرار میگیرند.
در نانوفناوری نیز، ترکیبات کربنی دسته مهم و مشخصی را به خود اختصاص میدهند که با عنوان نانوساختارهای کربنی خوانده میشوند.
نانوساختارهای کربنی خصوصیات فیزیکی-شیمیایی منحصر به فردی از خود نشان میدهند و نقش گستردهای در زمینه فناوریهای نوین و پیشرفته دارند. مطالعه شیمی پایه ترکیبات کربنی میتواند راهگشای درک بسیاری از خصوصیات نانوساختارهای کربنی و همچنین اصلاح ساختاری آنها باشد.
انواع کوانتوم دات ها
کوانتوم داتهای فلزی
موادی از قبیل سولفید سرب، سولفید روی، فسفات ایندیوم، آرسنیک ایندیوم، تلورید کاد میوم، سلنید کادمیوم،سولفید کادمیوم هستند که این مواد بسته به اندازه وطول موج معینی از نور،پس از تحریک الکترونها با استفاده از یک منبع خارجی از خود نور ساطع می کنند.
برخی نقاط کوانتومی نیزبه صورت ساختارهای هسته- پوسته هستند؛ نظیر نقاط کوانتومی CdSe(سلنید کادمیوم) که در هسته قرار داشته وبه وسیله پوسته ای از جنس ZnS(سولفید روی) پوشیده میشود و توانایی نشر نور به رنگهای مختلف را دارد.ویا از فرمهای ویژه ای از سیلیکا به نام ormosil که هسته وپوسته به وسیله لایه ای پلیمری پوشیده میشوند.
کوانتوم داتهای کربنی
این دسته از کوانتوم داتها شامل سه دسته گرافن کوانتوم دات، کربن نانو دات و پلیمرداتها هستند.
کوانتوم داتهای کربنی (CQDs) یک کلاس جذاب از نانوکربنهای به تازگی کشف شدهاند که شامل نانوذرات شبه کروی گسسته با اندازه کمتر از 10نانومتر را تشکیل میدهند. آنها دارای چند ویژگی مطلوب هستند مانند انتشار نور و وابسته به اندازه و طول موج ، سهولت تولید، زیست سازگاری و مواد اولیه ارزان و فراوان هستند.
در این حوزه بهطور مکرر پیشرفتهای قابل توجهی در طول چند سال گذشته صورت گرفته است. دلیل اصلی گسترش کربن نانوداتها که اخیرا توجهات بسیاری را به خود جلب نموده اند، فلوئورسانس بسیار قوی آنها میباشد.
به همین دلیل به آنها کربنهای فلوئورسنت نیز اطلاق میشود. از زمان کشف اولیه کربن نانوداتها، مطالعات بسیاری در زمینه روشهای تهیه این نانوساختارها صورت پذیرفته است و گروههای تحقیقاتی متعددی در تلاشاند تا به درک بهتری از جایگاه و رفتار نوری این ترکیبات همراه با دست یابی به روشهای سنتز بهتر و گسترش کاربردهای این نانو مواد تازه ظهور دست یابند. خصوصیات منحصر به فرد کربن نانوکریستالها در پزشکی قابل استفاده است، زمینههایی مانند تصویربرداری زیستی و حسگرهای نوری.
ابعاد کوچک و ویژگیهای زیست سازگاری آنها را قادر میسازد تا بهطور موثر به عنوان حاملهای مؤثر برای تحویل دارو عمل کنند، همچنان که خواص کاتالیزوری و فیزیکوشیمیایی آنها در چندین زمینه زیست پزشکی کاربرد دارد. همچنین با توجه به اینکه اندازه ذرات کربن نانوداتها کمتر از nm10 میباشد، باعث افزایش خواص کاتالیزوری به دلیل دارابودن سطح ویژه بالا میباشند.